kök (dilbilgisi) ne demek?

Kök, dil bilgisinde bir sözcüğün ön ve son ekleri çıkarıldıktan sonra kalan anlamlı kısmıdır.¹ Bir sözcüğün kökü isim ya da eylem olabilir. İsimler varlıkları fiiller de hareketleri karşılayan sözcüklerdir. İsimlerin anlamlı halleri kök olarak kullanılabilirken, eylem kökleri mastar eklerinden (-mak, -mek) uygun olanıyla kullanılır. Dil bilgisinde eylemlerden sonra gelen mastar ekleri - (kısa çizgi) ile gösterilir.

Gövde

İsim ve fiil köklerine yapım ekleri getirilerek oluşturulmuş yeni sözcüklere "gövde" denir.

• Ev + li > evli (kökü isim)
• inan + ç > inanç (kökü fiil)

Fiil kökleri

Hareket anlamı taşıyan sözcüklerdir. Fiil kökleri ad kökleri gibi tek başlarına kullanılamaz. Fiil köklerinin sonuna ya kısa çizgi (–) konur ya da “–mak, –mek” mastar eki getirilir. Fiilin sonuna konan kısa çizgi (–), “mak, mek” diye okunur.

<strong>ÖRNEK:</strong>

sev–  > sev–mek

Vur- > Vur-mak

İsim kökleri

Varlıkların dildeki karşılıkları olan kelimelerdir. Tek başlarına kullanılabilirler: ev, taş, el, su vb.

<strong>Örnek:</strong> Boya < boya kelimesine "-mak" ekini getirebiliyoruz. <strong>(Boyamak)</strong> Bu durumda isim kökü değildir.

ev kelimesine "-mak" ekini getiremiyoruz. <strong>(Evmek) </strong>Bu durumda <strong>ev isim köküdür.</strong>

Kaynakça

Orijinal kaynak: kök (dilbilgisi). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩

Kategoriler